TÜKENDİM, TÜKENDİM, TÜKENDİM ARTIK!- II

TÜKENDİM, TÜKENDİM, TÜKENDİM ARTIK!

II.BÖLÜM

İlk yazımızda Bay E. Adlı hayali bir kahramanın üzerinden “Tükenmişlik Sendromu”nu tanımlamaya, artık hastalık sınıflandırması içine alınan bu durumun aşamalarını anlatmaya çalışmıştık.

Tanımı bir kez daha yaparak başlayalım bu yazımıza da.

Tükenmişlik; işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik, uzun süreli yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularının, yapılan işe, hayata ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendromdur.

Araştırmacılar; duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı noksanlığı şeklinde 3 alt boyutu olan tükenmişlik belirtilerinin erken tespit edilmesi ve önleyici çalışmaların yapılması gerektiğini vurgulamaktadırlar.

Tükenmişliğin belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

•  Anksiyete ve depresyon
•  Kronik yorgunluk
•  Uykusuzluk
• Kızgın ve sinirli olma
• Hazımsızlık, baş ağrısı, kalp çarpıntısı gibi fiziksel belirtiler
• Motivasyon eksikliği, iş performansının düşmesi
• Bilişsel süreçler, odaklanmada yetersizlik

Tükenmişlik Sendromunun örgütsel denen iş yaşamına bağlı nedenleri olduğu gibi, kişiye ait bireysel nedenleri de vardır.

Yapılan araştırmalarda bu iki faktör göz önünde tutularak alınması gereken önlemlerden söz edilir.

Örgütsel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları

•  Gerektiğinde yardımcı personel ve ek donanıma başvurmak,
•  Serbest karar verme imkanlarını ve kararlara katılımı artırmak,
• İşin gerektirdiği sorumluluk miktarını belirleyip, yetki ve sorumluluğu denkleştirmek,
• Adil bir ödül sistemi geliştirmek,
• İş yükünün aynı kişilerde birikmesini önlemek için zor işlerin eşit olarak dağıtılmasını sağlamak,
•  Örgütsel değişimi sağlamak,
• Takım çalışmalarını desteklemek,
• Örgütsel bağlılığı sağlamak,
• Örgüt içerisinde düzenli işleyen bir çatışma yönetim sistemi kurmak,
• Görev tanımlarını açık ve net olarak belirlemek,
•  Kişisel gelişim ve dinlenmeye önem vermek, çalışma saatleri içerisinde bunlara yeterli zamanı ayırmak,
•  Örgüt içi iletişimin yeterli düzeyde ve kaliteli olmasını sağlamak,
• Öğle yemeği ve dinlenme aralarını rahatlatıcı ve iş ortamından uzaklaştırıcı yerlerde vermek,
• Kişileri yeni görevlere atamak,
• Üst yönetimin desteğini sağlamak,
• Yetki devri ile astların yaptıkları iş konusunda yönetsel beceri sahibi olmalarını sağlamak,
• Sık sık pozitif geri bildirim vermek,
• Uzun çalışma saatlerini kısaltmak,
•  Örgüt içi danışmanlık hizmeti vermek,
• Yerinde bir terfi politikası izlemek
• Tatil ve sosyal etkinlik imkânlarını artırmak,
• Hizmet içi eğitimler planlamak,
• İşyerinde sosyal destek amaçlı gruplar kurmak,
• Kariyer için fırsat tanımak.

Bireysel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları

• Tükenmişlikle ilgili bilgi sahibi olmak,
•  Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek,
• İşle ilgili gerçekçi beklenti ve hedefler geliştirmek,
• Kişisel gelişim ve danışmanlık gruplarına katılmak,
• Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek, rahatlamak için müzik dinlemek, spor yapmak,
• Kişinin insan olarak sınırlılıklarını bilmesi ve kabullenmesi,
• Hobi edinmek,
•  İşe başlamadan önce işin zorlukları ve riskleri ile ilgili bilgi edinmek,
• Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak,
•  Tatile çıkmak,
•  İşte ve özel hayattaki monotonluğu azaltmak,
• Huzurlu bir yaşam tarzı belirlemek,
• İşe ara vermek veya iş değişikliği yapmak
• Kendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek
• Yardım için bir uzmana başvurmaktan çekinmeyin.

Bireysel olarak yapabileceklerimiz, örgütsel olarak yapılabileceklerden çok daha kolay görünmektedir. Çünkü bizim elimizde olan şeylerdir. Çalışma şartlarının düzenlenmesi yirminci yüzyılın başından beri üzerinde çalışılan bir alandır. Sosyal demokrasinin kökleştiği kimi ülkelerde elden edilen kimi çalışan hakları sayesinde iş yaşamında daha adil uygulamalar gerçekleşebilmektedir. Ancak günümüz dünyasında küreselleşmenin getirdiği yeni sorunlar, çok uluslu şirketlerin kendi ülkeleri dışında çalışanların şartlarına ve haklarına yeterince önem vermemesi iş yaşamında sorunları daha da artırıyor gibi görünmektedir.

Yine de birey olarak bunun farkında olmak, yasal sınırlar çerçevesinde örgütlenmek dışında yapabileceğimiz bireysel girişimlerle tükenmişliğin bizi ele geçirmesine engel olabiliriz. Çok iddialı gibi görünse de içimizde var olan potansiyelin farkında olarak daha mutlu bir yaşamın kapılarını aralayabiliriz.

Bin sevgi ve saygıyla…
Yazının ilk bölümü için tıklayınız
Konuk yazarımıza dair bilgi için tıklayınız

Kaynaklar:

• DİŞ HEKİMLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİKLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ: HATAY ÖRNEĞİ, Yayınlanmamış Klinik Psikoloji Doktora Tezi (2018) ,  Dt. Seyfettin BABAT
• TÜKENMİŞLİK SENDROMU AKADEMİSYENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA (GOÜ Örneği),  Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10 / 2 (2008). 69-96, Doç.Dr.Kadir ARDIÇ, Arş.Gör. Sema POLATCI