Ahlak Gelişimi

 Sabah karşıma çıkan bir paylaşımdan sonra bu yazıyı yazmaya karar verdim.  Piaget'in ortaya attığı ahlak kuramlarını yeniden anlamlandıran Kohlberg, bu anlamlandırmayı ''doğru'' ya da ''yanlış'' üzerinden değil bu konulara yapılan açıklamalarla ilerler.
Kohlberg,Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi gibi bir bir evre tamamlanırsa bir üst basamağa geçilebileceğini söylemektedir. İlk basamaklarda toplumsal ahlaktan ziyade bireysel ahlak ön plandadır,empati yeterince gelişmemiştir. Son basamaklarda ise daha evrensel bir ahlaki bakışa doğru ilerleyiş vardır.
Bu basamaklar 3 düzeydedir ama düzeylerin içinde de kendi aşamalar vardır.Bunlar;
1.Gelenek Öncesi Düzey
-Ceza,İtaat Eğilimi
-Saf Çıkarcılık
2.Geleneksel Düzey
-İyi Çocuk Eğilimi
-Kanun ve Düzen Eğilimi
3.Gelenek Sonrası Düzey
-Toplumsal Sözleşme Eğilimi
-Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi

Şimdi bunları örneklerle açıklayalım.
Ceza ve İtaat Eğilimi:
Davranışsal düzeyde doğrular ve yanlışlar üzerinden gidilir.Davranışın gerçekleşmesi otoritenin varlığı ve yokluğuyla alakalıdır.
-Ahmet,kırmızı ışıkta trafik polisi olmadığında rahatça geçmiş,kendisine trafik polisi olsaydı geçip geçmeyeceği sorulduğunda ise geçmeyeceği cevabı alınmıştır.
-Eda,cep telefonuyla oynarken,annesinin ayak seslerini duymuş,odasına geleceğini fark ederek hemen ders kitabını açmıştır.
Saf Çıkarcı Dönem:
Bireyin kendisi ön plandadır,empati gelişmemiştir.Dolayısıyla kişiyi tatmin eden davranış,öncelikle kendi ihtiyaçlarının giderilmesidir.Yukarıdaki ilk resim bu duruma örnektir.
-Ayşe,Murat'ın sevgilidir.Bir süredir sevgilidirler ama Murat evlidir.Ayşe,bir tartışma anında eşine durumu anlatacağını söyler. Murat,toplumda rezil olmamak için Ayşe'yi öldürür.
-Emine,borçlarından kurtulmak için babasının maaşına bağlanması gerektiğini düşünür ve bunun için de babasını öldürme planını uygular.
İyi Çocuk Eğilimi:
Çevresindeki insanların ihtiyaçları,beklentileri doğrultusunda hareket edilir. Dahil olduğu gruba dair özverilidir ve grupla empati kurmaktadır.
-Sevgi,babasının olamadığı doktorluk hayallerini gerçekleştirmek için tıp fakültesi kazanmıştır.
-Arkadaşları tarafından dayak yiyen Mehmet,eve geldiğinde annesine yolda düştüğünü söyler.
Kanun ve Düzen Eğilimi
Kanun ve yasalar çok önemlidir. Toplum düzeni için bunlara uyulmalı ve bunların üstün olduğu kabul edilmelidir.
-Herkesin rahatça sigara içtiği bir plajda sigara içmenin yasak olduğunu gören Pelin,sigara içmesine rağmen plajda sigara içmemiştir.
-Yollar bomboş olmasına rağmen Ali,yeşil ışığın yanmasını beklemiş,karşıya yeşil ışık yanınca geçmiştir.

Toplumsal Sözleşme Eğilimi:
Bu düzeyde çıkarcılık bitmiştir.Toplum olarak ortak verilen kararlar değerlidir. Gerekirse toplum yararına göre kanun ve yönetmelikler değişebilir.
-Emeklilikte Yaşa Takılanlar,sıkıntılarının giderilmesi için protesto yürüyüşü yapmışlardır.
-Eşinden boşanan Soner,eşinin ömür boyu alacağı haksız nafaka için sosyal medyada bir etkinlik başlatmış ve hemcinslerinin de mağduriyetinin giderilmesini istemiştir.
Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi:
Bu sistemde kurallardan çok yaşam hakları,özgürlük,adalet,demokrasi gibi ilkeler ön planda tutulur. Etik ilkeler önemlidir ve insan üstü bir ahlak anlayışı vardır.
-Seher Hanım,tüm emekli maaşını sokak kedilerinin daha iyi bir yaşama sahip olması için harcamaktadır.
-Doktor Sıla,izin gününde yolda gördüğü kanaması olan hastaya üstü başı kan olsa da müdahale eder. Buradaki  önceliği kendi değil,hayat kurtarmaktır.